Teslio

Pravilno držanje tela podrazumeva pravilne odnose svih segmenata tela, što je uslov za njihovo normalno funkcionisanje. Većina autora se slaže u tome da od pravilnog držanja tela u najvećoj meri zavisi zdravstveno stanje pojedinca. Ovo posebno treba naglasiti kada su u pitanju deca, i to posebno deca predškolskog i osnovnoškolskog uzrasta – jer u tom periodu razvoj je od krucijalnog značaja. Plastičnost organizma dece u ovom uzrastu otvara mogućnost brojnih, kako pozitivnih, tako i negativnih uticaja.

Negativni uticaji uglavnom proizilaze iz osetljivosti organizma sa jedne strane, i negativnih uticaja savremenog načina života, sa druge. Svi ovi negativni uticaji mogu dovesti do raznih deformiteta ukoliko se na vreme ne utiče na suzbijanju istih. Upravo zbog navedenog, jedan od najvažnijih ciljeva fizičkog vaspitanja i predstavlja – formiranje pravilnog držanja tela!

U praksi se najčešće koriste dve metode procene držanja tela: somatoskopska i metoda Napoleona Volanskog. Stručnoj osposobljenosti vaspitača u ustanovama predškolskog i osnovnoškolskog obrazovanja više odgovara prva navedena metoda. Kod ove metode počinje se sa posmatranjem detetovog tela u celini, najčešće sa odstojanja od 2 do 3 metra. Na ovaj način dobija se opšta vizuelna slika držanja, konstitucije i međusobnih odnosa pojedinih delova tela.

Nakon opšteg pregleda, prelazi se na posmatranje sa bočne, zadnje i prednje strane, a zatim i posebno-dodatno procenjivanje držanja stopala. Za preciznije određivanje držanja nekog segmenta tela, neophodno je vršiti posmatranja sa dve, ponekad i tri strane (u dve ravni). Za ovakvu procenu od pribora su potrebni: visak sa vrpcom, lenjir, dermograf i libela.

POSMATRANJE SA BOČNE STRANE (SAGITALNA RAVAN)

Procena krivina kičmenog stuba vrši se u normalnom uspravnom stavu. Onaj ko vrši procenu je potrebno da se nalazi sa bočne strane detetu. Visak treba lagano primicati sa zadnje strane prema kičmenom stubu sve dok vrpca viska ne dotakne neki deo tela. U tom položaju visak se umiri, te se lenjirom meri odstojanje od vrpce viska do temena pojedinih krivina kičmenog stuba. Ukoliko vrpca viska dodiruje grudni deo kičmenog stuba i naleže u sedalni urez, prvo se meri odstojanje u vratnom i slabinskom delu. Normalno je da to odstojanje u vratnom delu bude 3-4 cm. Ukoliko je veće od 4 cm, radi se o odstupanju od normale, odnosno o lordotičnom lošem držanju u ovom delu (lordotično držanje tela-kičmeni stub posmatran bočno ima oblik izduženog latiničnog slova S.

Karakterišu ga dva udubljenja (u vratnom i slabinskom delu), i jedno ispupčenje u grudnom delu). U slabinskom delu ovo odstojanje treba da je 4-5 cm. Ukoliko je veće od 5 cm, radi se olordotičnom lošem držanju u ovom delu. U slučaju da je leđna krivina jače izražena, onda se radi o kifotičnom lošem držanju (najjednostavnije objašnjenje kifoze jeste pogrbljenost; za osobe koje imaju kifozu kažemo da su pogrbljene). Često je slučaj da su i jedna i druga krivina jače izražene i tada se radi o kifo-lordotičnom lošem držanju.

POSMATRANJE SA ZADNJE STRANE (FRONTALNA RAVAN)

Dete treba da je okrenuto leđima, sa malo razmaknutim ali paralelnim stopalima. Dermografom treba obeležiti vratne nastavke kičmenih pršljenova čitavom dužinom kičmenog stuba, zatim unutrašnje ivice lopatica i njihov donji ugao. Takođe je potrebno obeležiti zadnje gornje bedrene bodlje koje su važne za određivanje položaja karlice. Nakon obeležavanja, pomoću viska se utvrđuje da li postoje bočna iskrivljenja kičmenog stuba. Kod normalnog uspravnog stava vrpca viska treba da ide od sedmog vratnog pršljena kroz sedalni urez do sredine podložne površine (polovina razmaka između dva stopala). Ukoliko postoje bočna iskrivljenja kičmenog stuba, bilo u levu ili desnu stranu u odnosu prema vrpci viska, radi se o bočnoj devijaciji tipa skolize. U tom slučaju meri se lenjirom odstojanje od vrpce viska do temena postojeće krivine.

U ovom položaju se posmatra i visina ramena i lopatica, a merenje se vrši libelom i lenjirom. Lenjirom se meri udaljenost lopatica od vrpce viska, odnosno obeleženih nastavaka kičmenih pršljenova. Posmatra se da li su ramena opuštena, povijena u napred ili zabačena unazad, zatim da li je muskulatura simetrično razvijena, odnosno da li postoji pojačani tonus pojedinih mišićnih grupa.

Sa leđne strane se posmatra i utvrđuje položaj Ahilovih tetiva, koje treba da su vertikalne, pod uglom od 90 stepeni na tlo. Kod ravnog stopala, sa zadnje strane se vidi lučno iskrivljenje tetiva, čiji je konveksitet okrenut prema unutrašnjim stranama tj.jedan prema drugom.

POSMATRANJE SA PREDNJE STRANE (FRONTALNA RAVAN)

U ovom položaju se posmatra muskulatura, simetričnost, razvijenost i oblik grudnog koša – pri normalnom, a zatim i pri dubokom udahu (ravne, izdubljene ili kokošije grudi).

Potrebno je proceniti i držanje ramena-njihov oblik i visinu kao i položaj glave i vrata. I u ovom slučaju može se utvrditi položaj karlice.

Posmatranje se završava utvrđivanjem statusa nogu, a delimično i stopala. Ukoliko nadkolenica i podkolenica čine lučno iskrivljenje, čiji je konveksitet okrenut u polje, onda se radi o „O“ nogama. Ukoliko nadkolenica i podkolenica čine lučno iskrivljenje sa konveksitetom prema unutra, onda se radi o tzv. „X“ nogama.

Pored simptoma koji se uočavaju posmatranjem, a u cilju postavljanja tačne dijagnoze držanja stopala koristi se i otisak stopala (plantogram). Za ovu metodu je poreban odgovarajući pribor i organizacija.

Kada se govori o pravilnom držanju tela, govorimo o veoma važnom domenu zdravlja svakog pojedinca, a dece posebno. Ukoliko se na vreme otkriju, na pojedine eventualne deformitete je moguće uticati i na vreme ih otkloniti, ili bar u izvesnoj meri ublažiti. Zato je izuzetno važno da i roditelji, učitelji i treneri obraćaju pažnju i u potpunosti shvate smisao i značaj pravilnog držanja tela u celini, kao i pojedinih njegovih segmenata. Oni takođe moraju da znaju da prepoznaju osnovna odstupanja od normalnog držanja tela, kako bi na vreme delovali.

Autor: Egić Jovana
Tekst preuzet sa portala www.mamaibeba.rs / www.besplatansport.com