Teslio

Sindrom policističnih jajnika (PCOS- od engl. skraćeno polycystic ovary syndrome) je najčešći endokrinološki poremećaj – endokrinopatija – kod žena fertilne dobi.

Učestalost sindroma iznosi 15-20% kod mladih devojaka, nešto je češći  u periodu adolescencije i iznosi 25%, a u periodu menopauze 10%.

Tačan uzrok policističnih jajnika nije potpuno poznat. Postoje studije o pronalaženju genetskog koda koje govore kako je sindrom policističnih jajnika nasledan. Genetska komponenta POCS-a nije razjašnjena sa sigurnošću, ipak se smatra da je u pozadini nastanka ovog sindroma međudelovanje više gena.

Simptomi

●        Glavni simptomi i znaci PCOS vezani su za menstrualni poremećaj i povišeni nivo muških hormona(androgena).

●        Povišen nivo insulina i insulinska rezistencija - prekomerno lučenje insulina iz pankreasa i otpornost ili rezistencija ćelija na dejstva insulina, što uzrokuje postepeno iscrpljivanje pankreasa, pojavu povišene glikemije i razvoj šećerne bolesti.

●        Neplodnost - nastaje zbog anovulacije tj. nesazrevanja jajne ćelije, jedanput mesečno, koja moze biti oplođena.

●        Povišena masnoća u krvi (holesterol, LDL ili “los” holesterol, trigliceridi).

●        Nakupljanje masnog tkiva u predelu stomaka

●        Hirzutizam - pojačana maljavost lica i tela razlicitog stepena

●        Akne - bubuljice na licu i trupu

●        Opadanje kose - prvo se javlja pojacano opadanje kose i tanjenje vlasi, a zatim i prorđjenost kose na glavi.

●        Masna koža

●        Gojaznost

Dijagnoza

Dijagnoza policističnih jajnika se postavlja kombinacijom kliničkih, ultrazvučnih i laboratorijskih nalaza.

Klinički nalazi obuhvataju prikupljanje informacije o simptomima žene, njenim ranijim i porodičnim bolestima, a zatim i sam pregled osobe.

Kao najpouzdanija metoda za postavljanje sigurne dijagnoze izdvaja se ultrazvučni pregled. Transvaginalnim ultrazvukom (ultrazvučni pregled sondom) pouzdano se mogu izmeriti i analizirati detalji u  jajniku.

Laboratorijska analiza:

 a) Hormoni koji se rade drugog ili trećeg dana menstrualnog ciklusa. Ukoliko žena ima amenoreju rade se bilo kada. Iz jutarnjeg uzorka krvi se određuju FSH, LH, TSH, prolaktin, estradiol, testosteron, DHEAS, androstenedion, 21OH progesteron i SHBG.

b) OGTT sa 75 g glukoze i uporednim određivanjem glikemija i insulinemija.

Test se radi na prazan stomak, pre testa se ne uzimaju hrana, voda, kafa…

Ako pacijent ima stalnu terapiju, treba da se posavetuje sa svojim lekarom jer pojedini lekovi mogu da utiču na toleranciju glukoze (oralni kontraceptivni, estrogen, beta-blokatori, salicilati (uključujući i aspirin), triciklični antidepresivi…)

Kako lečiti PCOS

Pristupi lečenju su različiti jer se razlikuju i simptomi kod pojedinih žena. Lečenje zavisi od simptoma, nalaza, godina žene i od toga šta je za nju prioritet (da li je potrebno regulisati menstrualni ciklus, lečiti maljavost, gojaznost i poremećaje glikoregulacije, neplodnost). Glavne mere lečenja su: smanjenje telesne mase, povećanje fizičke aktivnosti, prestanak pušenja, prestanak uzimanja alkohola, uzimanje lekova, hirurški zahvat.

U lečenju lekovima postoji veliki izbor koji zavisi od simptoma. Hormonske kontracepcijske tablete, analozi GnRH hormona koji se oslobađa u mozgu i deluje na izlučivanje hormona hipofize, lekovi za kontrolu povećane telesne mase, hormonsko lečenje, lekovi koji potiskuju delovanje muških polnih hormona, lekovi koji povećavaju osetljivost na insulin.

Alternativni načini lečenja

Pored navedenog medicinskog tretmana, veoma pozitivan efekat daju i metodi prirodnog lečenja policističnih janjika koji obuhvataju primenu prirodnih biljnih reparata. Oni se mogu koristiti samostalno, ali i kao dodatak medicinskoj terapiji.

Zdrav način ishrane (uključiti puno žitarica, voća i povrća, proteina, kontrolisati unos ugljenih hidrata i masti), redovna fizička aktivnost, maksimalno uticati na smanjenje nivoa stresa, jer je stres jedan od osnovnih uzroka poremećaja endokrinog sistema koji direktno utiče na rad genitalnih organa.

PCOS je mnogo više od izostanka ciklusa, nepravilnih krvarenja i neplodnosti. Ovaj sindrom može dovesti do dugoročnih zdravstvenih problema kao što su pojava bolesti srca i krvnih sudova, šećerne bolesti - dijabetes mellitus-a tip II,  hiperplazije (zadebljanja) endometrijuma i  karcinoma endometrijuma.

Lekari  i pacijenti moraju biti svesni rizika koji ovaj sindrom nosi i  delovati preventivnim merama kako bi uspostavili normalan menstrualni ciklus i ovulaciju, te lečiti urduženu hiperinsulinemiju u smislu prevencije nastanka dijabetes melitusa  i  kardiovaskularnih bolesti.

Napisala: V. Ješić