Teslio

Istanbul (nekada: Konstantinopolj, Carigrad) se nalazi na ulazu u Bosforski moreuz, a njegovo istorijsko jezgro smešteno je oko prirodne luke poznate i kao Zlatni Rog.Današnji turista kada stigne u ovaj ogromni grad, prvo treba da ode na čuveni vidikovac Čamlidža.

On je danas sedište istoimene oblasti, dok je delu grada poznatom kao Fanar sedište Vaseljenskog patrijarha. Prvu naseobinu na ovom mestu osnovali su grčki kolonisti iz Megare 667 godine p.n.e. i nazvali su je Vizantion po svom kralju Bizasu. Tokom građanskog rata 196 godine, Septimije Sever ga opseda i teško razara, ali ga po dolasku na vlast obnavlja i grad se vrlo brzo oporavlja od toga.

Konstantin Veliki odlučuje da na tom mestu podigne novu prestonicu, pošto mu se ono ukazalo u snu, i 330. godine osniva ga pod imenom Novi Rim. Taj naziv, međutim nije uhvatio korena i umesto toga sve više se koristio naziv Konstantinov grad tj. Konstantinopolj. Nakon raspada Rimskog carstva Carigrad postaje glavni grad Istočnog dela koji će se po njemu biti nazvan Vizantija.Zahvaljujući dobroj poziciji na raskršću glavnih kopnenih i morskih puteva, kao i činjenici da je bio prestonica najznačajnije države u to doba Carigrad se vrlo brzo razvija i uskoro postaje najveći i najbogatiji grad ondašnjeg sveta. Krstaši IV krstaškog pohoda uspevaju da ga osvoje sa morske strane i strahovito ga pljačkaju 1204(Pad Carigrada(1204)). Nakon toga Carigrad biva sedište Latinskog carstva sve dok 1261 ne biva oslobođen od strane nikejskog cara Mihaila VIII Paleologa koji obnavlja Vizantijsko carstvo.

Turski sultan Mehmet II uspeva da, nakon duge blokade i opsade, osvoji grad u poslednjem jurišu u utorak 29.05.1453, nakon čega je grad pretrpeo ogromno pljačkanje i razaranje, a u odbrani grada poginuo je i poslednji vizantijski car Konstantin Dragaš (Pad Carigrada (1453).Carigrad, kao prestonica Turske imperije, doživljava veliku promenu iz Vizantijskog u Otomanski grad. Crkva sv.Sofija(Aja Sofija), kao i još nekoliko crkava u gradu, biva pretvorena u džamiju. Širom grada su podizane džamije, jer je svaki sultan hteo da gradnjom džamije pokaže svoju veličinu. Najlepše su svakako:Sulejmanova(koja je i najveća u gradu), Fatihova, Bajazitova i sultan Ahmetova.

Red Sufita, koji je raširen po celom islamskom svetu, osnovao je u gradu veliki broj tekija, a smatra se da ih je u doba Turske imperije bilo preko 100 operativnih u samom gradu. Mnoge od njih su opstale do dana današnjeg kao džamije ili kao muzeji.

Osnivanjem Turske republike 1923 prestonica se seli u Ankaru(Angoru), a grad od 1930 dobija zvanično nosi ime Istanbul.

Pedesetih godina prošlog veka turska policija organizuje velike nasilne anti-grčke nerede. Kao posledica toga veliki broj Grka napušta Carigrad, a nekada brojna i napredna grčka zajednica u gradu biva drastično smanjena. Adnanova vlada je šezdesetih godina prošlog veka započela proces modernizacije i industrijalizacije zemlje koji nije zaobišo ni Carigrad. Cenu modernizacije platile su neke istorijske građevine širom grada. Kao posledica toga sedamdesetih godina prošlog veka počinje veliki priliv stanovništva u grad, prvenstveno iz Anadolije, jer je rad u fabrikama nudio mnogo bolji život u odnosu na mukotrpno bavljenje poljoprivredom u planinskim predelima Male Azije.

Prostor na kome se danas nalazi Istanbul vekovima je bio poseban izazov za sve velike sile, od stare Grčke, preko Rima i Vizantije, pa sve do velikog Otomanskog carstva. Grad koji izlazi na Mramorno more, spaja istok i zapad preko Bosforskog moreuza i zahvata dva kontinenta oduvek je bio značajna strateška tačka u ovom delu sveta i važna raskrsnica puteva koji spajaju istok i zapad. Zato i ne čude mnogobrojni kulturno-istorijski spomenici koji predstavljaju blago ovoga grada. Ostaci građevina velikih sila i dinastija nalaze se u skoro svakom delu grada.

  Sam grad dobio je na značaju kada je rimski car Konstantin rešio da prestonicu carstva preseli u Bizant, kako se tada zvao Istanbul. Od tada ovaj grad dobija na važnosti i postaje ono što je vekovima bio na mapi sveta - centar vojne i trgovačke moći. Najpre je bio državni i duhovni centar Vizantijskog carstva, da bi ga posle godina opsade i bezbroj pokušaja preuzele Osmanlije i od njega napravile svoju prestonicu i centar velike Otomanske imperije.

Današnji turista kada stigne u ovaj ogromni grad (procene o broju stanovnika kreću se između sedam i 15 miliona), ako to uradi s evropske strane, prvo treba da ode na čuveni vidikovac Čamlidža. Kada se otresete pomalo dosadnih prodavaca, koji vas vuku za ruku nudeći vam sve i svašta (od raznih đinđuva do mapa i vodiča kroz Istanbul), najpre treba da naručite čuveni čaj od jabuke, sednete i s ovog vidikovca osmotrite grad. To je jedini način da obuhvatite celu panoramu grada i uopšte steknete predstavu koliki je on zaista. Sam pogled s ovoga mesta je idealan zato što vam omogućava da vidite i evropski i azijski deo grada. Tek nakon toga ste spremni da krenete u obilazak. A za to će vam trebati puno vremena i dosta snage, ali isplati se. Umalo da zaboravimo: prelazak preko mosta Kemal Ataturk je doživljaj sam po sebi, jer preko njega prelazite iz Evrope u Aziju.

Većina hotela smeštena je u evropskom delu grada, u kvartovima Aksarai i Lalei, to jest veoma blizu Kapali čaršije, koja je centar tog dela grada. Hoteli su svi relativno pristojni i nude svoje usluge po pristupačnim cenama. Verovatno nećete imati previše zamerki na smeštaj, pošto ćete u hotelu bukvalno samo prespavati.

Kapali čaršija je najstariji i najveći zatvoreni bazar na svetu, poznat još i kao Grand Bazzar. Taj prostor prepun krivudavih uličica, ispunjen jakim orijentalnim mirisima, nudi izazov za sva čula. Izlozi prepuni zlatnog i srebrnog nakita, tezge s orijentalnim začinima, persijskim tepisima i posudama od kovanog bakra, vreva i žagor ljudi koji prolaze oko vas zaista su poseban doživljaj. Ako nešto želite da kupite, odmah se spremite na obavezno cenkanje. Sva roba ima istaknutu cenu, ali ako se ne pogađate s ljubaznim trgovcem, ništa od posla. To je prosto obaveza i filozofija trgovine u ovom delu sveta. Ko je tu dobar nakon obavljene trgovine? To je teško pitanje; verovatno ste i vi i trgovac na dobitku.

Snalaženje u ovom ogromnom gradu i nije neki veliki problem. Prosto kupite plan grada i krenite u obilazak. Ako vam nešto i nije jasno, samo raširite kartu i na ulici zamolite nekog od prolaznika za pomoć, verujte da će vam svako rado pomoći. Sada krenite u obilazak. U ovom delu grada prvo krenite prema Aja Sofiji (poznatija kao Hagia Sofia). Posle osmanlijskog osvajanja Istanbula, jedna od najpoznatijih hrišćanskih crkava pretvorena je u džamiju; danas je muzej i jedna od najpoznatijih turističkih destinacija Istanbula. Jedna je od najvećih vizantijskih građevina s prelepim enterijerom i ogromnom kupolom na vrhu. Unutrašnjost krasi mnoštvo ikona i mermernih stubova, kao i natpisi iz perioda kada je bila džamija i kada su sa spoljne strane dodata četiri minareta. Preko puta se nalazi još jedno remek-delo. Ovoga puta u pitanju je osmanlijska građevina, prelepa džamija sa šest minareta - Sultan Ahmetova džamija, poznatija još i kao Plava džamija. Naziv je dobila po preovlađujućoj plavoj boji kojom je ukrašena njena unutrašnjost; plava boja dominira mozaicima i ornamentima. Impozantnih razmera, s prelepim minaretima, predstavlja jednu od najlepših građevina islamskog sveta. Njenu lepotu dopunjuju i arheološki spomenici iz ranijih perioda istorije grada. Najpozantiji od njih svakako su ostaci rimskog hipodroma, koji se nalazi u neposrednoj blizini džamije.

Nakon ovoga se odmorite, skupite snagu i krenite u obilazak palata. Topkapi palata je stara palata napravljena u klasičnom orijentalnom stilu. Bila je zvanična rezidencija turskih sultana sve dok u 19. veku nije sagrađena palata Dolmabahče. Danas je Topkapi palata pretvorena u muzej i u njoj se nalaze svi najvredniji predmeti skupljeni tokom duge i burne istorije Otomanske imperije. Dolmabahče palata je sagrađena u evropskom stilu i svojom raskoši i lepotom pleni brojne posetioce. Ovu palatu krasi jedna od najvećih dvorana osvetljena kristalnim lusterom teškim 4,5 tone, postavljenim na 36 metara viskoj tavanici. U njenoj blizini nalazi se i čuvena kula Galata. Sagrađena na ulazu u luku, služila je za nadgledanje Bosforskog moreuza i bezbednog prolaza kroz njega.

Kada se umorite od "turizma", slobodno krenite u šoping. Mogućnosti su brojne. Istanbul je danas jedan veliki trgovački centar s preko 15.000 hiljada robnih kuća i bukvalno vrvi od kupaca i prodavaca. Ako ste raspoloženiji za neformalnu trgovinu, cenkanje i nasmejane trgovce koji će vas gotovo sigurno ponuditi neizbežnim čajem od jabuke, kupovinu obavite u evropskom delu grada, u četvrtima Aksarai i Lalei. Ako ste pak više za evropski način trgovine, gde svaka roba ima jasno istaknutu cenu i gde nema baš previše cenkanja, onda obiđite kvartove Bejoglu ili Osmanbei. Centralni deo ovog dela grada je trg Taksim, oko koga se nalaze brojne robne kuće. Glavna trgovačka ulica ovoga dela grada je ulica Istikal (Istiklal Cadesi). Tu nema jeftinih hotela i malih prodavnica, krivudavih ulica i svega onoga što daje miris orijenta - sve je više evropsko.